شپشها از کجا می آیند؟

شپش چیست؟

 

شپش سر با نام علمی پدیکولوس هیومنوس کپیتیس، نوعی حشره است که به شکل انگلی خارجی بر روی بدن انسان زندگی می کند و با تغذیه از خون انسان ها به حیات خود ادامه می دهد؛ شپشها بسیار واگیر دار هستند و اساسا بی ضرر می باشند، شپش های سر برخلاف خویشاوندان خود یعنی شپش بدن یا پدیکولوس هیومنوس هیومنوس، سبب انتقال بیماری به میزبان خود نمی شوند و تنها به شکل حشراتی بسیار ریز، در موی سر انسان و نزدیک پوست سر زندگی می کنند و باعث خارش پوست این ناحیه می شوند.

 

همانطور که اشاره شد شپش های سر نوعی انگل هستند به این معنی که برای زنده ماندن باید از بدن موجود زنده دیگری تغذیه کنند؛ منبع غذایی آنها خون انسان است که آن را از پوست سر میزبانانشان بدست می آورند.

 

شپشها از جمله حشرات بالدار نیستند در نتیجه نمی توانند پرواز کنند یا بجهند، آنها تنها می توانند با استفاده از دست و پاهای قلاب مانندشان خود را به تارهای مو متصل کرده و بر روی موها حرکت کنند؛ همچنین شپشها نمی توانند به مدت طولانی در آب به دور از بدن میزبانشان به زندگی ادامه دهند؛ زمانی که فرد مبتلا به شپش به حمام می رود، شپش ها با قدرت بیشتری به موها می چسبند تا جریان آب نتواند آن ها را از تار موهای میزبان جدا کند.

 

مراحل چرخه زندگی شپشها

 

زندگی شپشها سر از سه مرحله اساسی تشکیل شده است که عبارتند از:

 

یک) رشک یا تخم شپش

 

دو) نمف یا نوزاد شپش

 

سه) شپش بالغ

 

رشک های شپش، تخم های کوچکی هستند که درست به اندازه یک گره در رشته مو به نظر می رسند؛ پس از هچ شدن تخم های شپش، نوزادان یا نمف ها که مشابه شپش بالغ هستند و تنها از نظر اندازه و رنگ با حشرات بالغ گونه خود، تفاوت دارند از تخم خارج می شوند.

 

نمف ها کمی کوچکتر از شپش های بالغ به نظر می رسند و رنگی روشن تر از آن ها دارند؛ شپش های بالغ رنگ برنزه یا خاکستری دارند و می توان آن ها را از لحاظ ظاهری مشابه با یک دانه کنجد دید

 

 

شپش های نر و ماده نیز از یکدیگر قابل تشخیص هستند؛ به این صورت که شپش های ماده جثه ای کمی بزرگتر از نرها دارند؛ اغلب احتمال دیدن یک شپش در میان تارهای مو، به دلیل کوچکی اندازه و چالاکی این موجودات، بسیار اندک است و اغلب افراد تنها می توانند حرکات این موجودات را روی سرشان حس کنند، حتی برای تشخیص حرکت شپش بر روی پوست سر هم نیاز به دقت بالا و یا پیشرفت تهاجم شپش و افزایش شدید جمعیت آن ها است؛ شپشها شش پای قلاب مانند دارند که به حرکت و اتصالشان به تار موها کمک می کند.

 

اولین بار شپشها از کجا پیدا شدند؟

 

ریشه های جغرافیایی

 

شپش های سر با توجه به آرایش ژنتیکی شان درون کلاد یا شاخه ای خاص طبقه بندی می شوند؛ یک شاخه، به گروهی از ارگانیسم ها اطلاق می شود که هرچند از لحاظ ژنتیکی با یکدیگر دقیقاً یکسان نیستند ولی دارای جد مشترکی می باشند.

 

شپش های سر دارای سه شاخه مختلف هستند که با نام های شپش سر A ،B و C نامیده می شوند؛ این سه گروه شپش هم از نظر توزیع جغرافیایی و هم به لحاظ خصوصیات ژنتیکی، متفاوت هستند.

 

براساس ژورنال معتبر در زمینه انگل شناسی، شپش های سر شاخه B از آمریکای شمالی سرچشمه گرفته اند، اما به مرور زمان به دورترین نقاط جهان از جمله استرالیا و اروپا نیز انتقال یافته اند.

 

چرخه پیدایش و تکامل شپش‌ ها‌

 

در رابطه با منشاء شپش ها و اینکه این حشرات از کجا سرچشمه گرفته اند اطلاعات قابل استنادی وجود ندارد. با این حال اغلب محققین اعتقاد دارند که شپشها اولین بار، حداقل 25 میلیون سال پیش روی پریمات ها تاثیر گذاشته اند و سرانجام در میان انسانها شیوع یافته اند.

 

تصور می شود که شپش های سر، کمی بیش از صد هزار سال پیش، از شپش های بدن که با وجود شباهت هایی که دارند، گونه ای مجزا هستند نشأت گرفته باشند؛ کشف تفاوت ژنتیکی بین شپش سر و شپش بدن، از این نظریه که این دو نوع شپش در دوره زمانی که انسان ها شروع به پوشیدن لباس کردند از یکدیگر مجزا شدند، حمایت کرد.

 

شپش های سر تنها در نزدیکی پوست سر زنده می مانند، در حالی که شپش های بدن تحت تأثیر جهش به انگلهایی تغییر یافتند که دارای چنگک هایی هستندکه می تواند الیاف نازک لباس را به جای ساقه های نازک سوزنی مو بگیرند.

 

چه چیزی سبب ابتلا به شپش سر می شود؟

 

شپشها که از زمان پیدایش و بوجود آمدن انسان ها پدیدار شده اند، حشره هایی انگلی هستند که روی بدن انسان زندگی می کنند و به سرعت به سایرین سرایت می یابند؛ با وجود اینکه این حشرات سبب انتقال بیماری نمی شوند ولی ابتلا به آنها بسیار ناخوشایند است زیرا سبب ایجاد خارش شدید می شود.

 

رایج ترین گونه شپش ها، شپش سر می باشد که فقط می تواند در میان موهای سر انسان زندگی، تغذیه و تولید مثل کند؛ با این حال گونه های دیگری از شپش نیز وجود دارند که می توانند در هر جایی از بدن به زندگی خود ادامه دهند؛ منبع غذایی شپش سر، خون پوست سر می باشد و شپشها برای دسترسی به این خون، پوست سر را می گزند؛ این نوع تغذیه شپش همان چیزی است که سبب ایجاد خارش فرد مبتلا به شپش می شود.

 

با اینکه هر فرد در هر شرایط سنی و با هر جنسیتی، می تواند دچار شپش شود، اما ابتلاء به شپش سر در میان کودکان رده سنی 3 تا 12 سال رایج تر است؛ نکته دیگری که در رابطه با شپش سر باید به آن توجه کنیم این است که ابتلاء به این حشرات به هیچ وجه نشانه بهداشت ضعیف نیست.

 

در ادامه مقاله نحوه ابتلا افراد به شپش سر بیشتر توضیح داده شده است.

 

نکات مهم درباره ابتلاء به شپش‌ سر

 

شپش سر فقط می تواند انسان را درگیر کند و قابل انتقال به حیوانات خانگی نیست.

 

 

شپش ها می توانند از طریق تماس فیزیکی منتقل شوند؛ آنها نمی توانند پرواز کنند یا بپرند، اما می توانند در هنگام تماس نزدیک با سر فرد مبتلا، با راه رفتن خود را از یک فرد به دیگری منتقل کنند؛ این مسئله اغلب زمانی رخ می دهد که موهای افراد در تماس نزدیک با موهای فرد گرفتار شپش، قرار داشته باشد.

 

شپش ها انگل هایی با میزبانان اختصاصی هستند یعنی شپش سر انسان فقط می تواند انسان ها را به عنوان میزبان خود انتخاب کند وسایر حیوانات اهلی، حیوانات وحشی یا حیوانات خانگی نمی توانند میزبانی برای این شپش ها باشند؛ درست به همین شکل شپش حیوانات خانگی نیز گونه کاملاً متفاوتی است که با تغذیه از خون انسان قادر به ادامه حیات نیست.

 

شپشها می توانند از طریق اشیائی که در تماس با سر یا موها قرار داشته اند به افراد دیگر انتقال بیابند؛ به عنوان مثال ممکن است یک فرد بعد از به اشتراک گذاشتن وسایلی مثل کلاه، برس مو وحوله، به شپش مبتلا شود.

 

شپش ها نمی توانند مدت طولانی بدون تغذیه زنده بمانند آنها باید ظرف مدت 24 ساعت به میزبان جدیدی منتقل شوند و تغذیه کنند، در غیر این صورت می میرند.

 

نمف ها که نوزادان شپش یا همان شپش های غیر بالغ هستند، مقاومت کمتری نسبت به گرسنگی دارند، این شپش ها فقط می توانند چند ساعت بیرون از پوست سر انسان زنده بمانند.

 

عوامل خطر در رابطه با مشکل شپش

 

شپش‌ در میان دختران مقاطع ابتدایی یا پیش دبستانی، بیشترین از پسران در همین رده های سنی شیوع دارد شاید دلیل این مورد حجم و بلندی موهای دختران باشد.

 

هر ساله موارد بسیار زیادی از شیوع شپش در مدارس ابتدایی اتفاق می افتد و خانواده ها و مسئولین مدارس را با دردسر بزرگی مواجه می کند.

 

به اشتراک گذاشتن وسایلی که در ارتباط با سر هستند، می تواند خطر ابتلا به شپش را در افراد افزایش دهد.

 

 

اغلب موارد مرتبط با مو که شپش را منتقل می کنند عبارتند از:

 

کلاه کاسکت

 

کلاه

 

حوله

 

برس مو

 

هدفون

 

هدبند

 

دستمال سر

 

روسری

 

کش و گیره مو

 

ضعف در برقراری ارتباط با اعضای خانواده یا اطلاع رسانی دیر هنگام از طرف مسئولین مدارس عاملی است که سبب گسترش سریع شپش در میان افراد بیشتر می شود و می تواند یک عامل خطر باشد؛ اگر فردی شپش دارد، ضروری است که به  افراد نزدیک خود اطلاع دهد اگر کودکی شپش دارد، والدین یا سرپرستان او باید موضوع را سریعاً به مدرسه یا مهدکودک اطلاع دهند.

خرید شامپوی شپش کش - کلیک کنید