آیا شپش واقعا خون می خورد؟
در بین تمام انواع شپش ها دو ویژگی مشترک وجود دارد: اول اینکه از طریق تماس های بین انسانی از فردی به فرد دیگر منتقل می شوند دوم اینکه از خون میزبان خود تغذیه می کنند. پس به کار بردن اصطلاح شپش های خونخوار در مورد این حشرات درست است.
شپش ها نوعی حشره انگلی محسوب می گردند که غذای آنها خون انسان است. سه نوع شپش انسانی وجود دارد که بسته به قسمتی از بدن که با شپش درگیر می شود نامگذاری شده اند. انواع گونه های شپش عبارتند از:
- سر (Pediculushumanuscapitis)
- بدن (Pediculushumanuscorporis)
- شرمگاهی یا شپش خرچنگی (Pthirus pubis)
در این مقاله ما به موارد مهمی در مورد شپش های خونخوار می پردازیم از جمله نحوه زنده ماندن، نحوه گسترش و انتقال، به علاوه گزینه های درمانی و خلاص شدن از دست شپش ها را بیان می کنیم.
آیا شپش سر از خون تغذیه می کند؟
چه شپش سر داشته باشید یا شپش ناحیه شرمگاهی یا هر جای دیگری از بدنتان، شپش ها انگل هستند و همه آنها برای زنده ماندن باید از خون شما تغذیه کنند. شپش های خونخوار برای دسترسی به خون میزبان و تغذیه از آن با گزش به پوست او نفوذ می کنند.
بدون خوردن خون انسان، شپش ها پس از مدتی آب بدن خود را از دست داده و نمی توانند زنده بمانند یا حتی تخمگذاری کنند. بیشتر شپش ها در صورت خون نخوردن بعداز 1 تا 2 روز از بین می روند، اما شپش های بدن قوی تر هستند و می توانند 2 تا 5 روز بدون تغذیه از خون میزبان خود زنده بمانند.
آیا نیت یا تخم های شپش نیز از خون ما تغذیه می کنند؟
نیتها (Nits) در واقع تخم شپش های خونخوار هستند. شپش تخم های خود را لای شکافهای پوست، روی مو یا بین درزهای لباس میزبان خود قرار می دهد. نیت ها مانند شپش ها از خون تغذیه نمی کنند و در واقع جنین شپش را در خود جای می دهند.
بعد از دوره هچ یا جوجه کشی شپش های نابالغ که پوره یا نمف نامیده می شوند از تخم ها خارج می شوند. پوره ها تا رسیدن به بلوغ که چند روز بیشتر طول نمی کشد مانند شپش های بالغ از خون تغذیه می کنند. بدون خوردن خون، پوره ها زنده نمی مانند.
شپش های خونخوار برای زنده ماندن چقدر خون می خورد؟
هر شپش معمولا چندین بار در روز از خون انسان تغذیه می کند. مقدار کلی خونی که از دست می دهید به تعداد شپش هایی که دارید و همچنین به مدت زمان آلودگی بستگی دارد. شواهد نشان می دهند در موارد نادر کم خونی حاد می تواند در میزبان رخ دهد که دلیل آن از دست دادن خون زیاد ناشی از تعداد فراوان شپش است.
هنگام مکیدن خون توده بدنی شپش به سرعت افزایش می یابد. یک مطالعه علمی در سال 2022 نشان داد که حجم بدن شپش ماده بعد از خوردن خون حدود 52 درصد بزرگتر می شود. اما این افزایش موقتی است و بعد از یک ساعت توده بدنی شپش به سرعت کاهش می یابد.
شپش چگونه باعث ایجاد خارش می شود؟
شپش برای دسترسی به خون شما باید سد پوستی را بشکند به همین منظور شروع به گزش و نفوذ در پوست می کند. این گزش ها شایعترین علامت وجود شپش که همان خارش است را ایجاد می کنند.
شپش های خونخوار همچنین می توانند موجب ایجاد برجستگی های خارش مانند در پوست میزبان خود شوند. این برجستگی ها بسته به رنگ پوست می توانند شبیه پاپول ها یا کیست های کوچک قرمز تا بنفش به نظر برسند.
آیا شپش انسانی می تواند حیوانات خانگی را آلوده کند؟
شپش ها قادر به تغذیه از خون حیوانات خانگی نیستند بنابراین نمی توانند سگ یا گربه را آلوده کنند. از طرفی شپش ها بین انسان و حیوانات خانگی منتقل نمی شوند.
اگر سگ یا گربه خانگی دارید که مبتلا به خارش پوست است یا حشراتی در بین خز و موی آنها مشاهده می کنید احتمالا مبتلا به کک یا انواعی از کنه هستند که برای درمان آن باید به دامپزشک مراجعه نمایید. انواع مختلفی از ککها و کنه ها انگل حیوانات خانگی هستند.
آیا شپش های خونخوار قادر به پرش یا پرواز هستند؟
شپش ها توانایی پرش یا پرواز ندارند. این انگل ها تنها می توانند خزش و حرکت ساده ای داشته باشند و به همین طریق هم از فردی به فرد دیگر منتقل شوند.
اگر لباس ها، ملافه یا مبلمان آلوده به شپش یا تخم آنها (رشک) باشد احتمال انتقال بین اعضای خانه وجود دارد. همچنین استفاده مشترک از برس یا حوله احتمال انتقال شپش را افزایش می دهد.
شپش ها از کجا می آیند؟
شپش از طریق ارتباط انسان با انسان به خصوص در مکانهای شلوغ در بین افراد جامعه پخش می شود. با وجود اینکه هرکسی ممکن است به شپش مبتلا شود اما ابتلا به شپش سر در میان بچه های دانش آموز بسیار رایج است و می تواند والدین و مراقبان آنها را نیز درگیر کند.
شپش بدن غالبا افرادی را مبتلا می کند که امکانات بهداشتی ضعیفی دارند و به صورت منظم دوش نمی گیرند. این نوع شپش تمایل دارد که خود را در بین ملافه و میان لباس ها پنهان کند.
شپش ناحیه تناسلی اغلب از طریق تماس جنسی منتقل می شود. به غیر از ناحیه تناسلی گاهی این نوع شپش را می توان در سایر قسمت‌های بدن که دارای موهای زبر هستند پیدا کرد مانند ریش، زیر بغل یا ابرو.
عوارض ابتلای طولانی مدت به شپش سر چیست؟
با وجود اینکه مبتلا بودن به شپش سر به صورت طولانی مدت و درمان نشده زندگی فرد را تهدید نمی کند اما می تواند عوارض زیر را ایجاد کند:
- خارش شدید در طول روز
- خارش شبانه که می تواند منجر به بی خوابی شود
- ایجاد زخم روی پوست سر در اثر خاراندن، این زخمها ممکن است خونریزی کنند یا عفونی شوند
- افت تحصیلی و راندمان کاری
آیا شپش های خونخوار می توانند موجب مرگ ما شوند؟
خطرات مرتبط با آلودگی شپش بستگی به شرایط جسمی میزبان دارد. به طور معمول شپش سر نه کشنده است و نه باعث انتقال بیماری می گردد.
در سال 2023 یک مطالعه مروری در مورد شپش در آفریقا صورت گرفت. براساس نتایج این مطالعه شپش های بدنی و تناسلی می توانند برخی بیماری ها مانند تیفوس را گسترش دهند. با این حال، تیفوس ناشی از شپش بدن در کشورهای صنعتی مانند ایالات متحده نادر است.
اگرچه کمتر دیده می شود ولی در برخی موارد ابتلای طولانی مدت به شپش می تواند موجب کم خونی حاد گردد.
چگونه از شر آلودگی شپش خلاص شویم؟
این موضوع بستگی زیادی به شدت آلودگی و وضعیت فرد آلوده دارد و می تواند شامل درمان با داروهای بدون نسخه یا درمان تجویزی باشد. گزینه ها درمانی غیر دارویی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- شانه کردن موی مرطوب برای حذف شپش سر و رشک آن
- اگر شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان شپش دارید باید تمام لباس‌ها، ملافه‌ها و حوله‌ها را در دمای 130 درجه فارنهایت (54 درجه سانتی‌گراد) یا بالاتر شست و شو دهید
- فرش، تشک، موکت و وسایل قابل جارو را با جاروبرقی پاک نمایید
- بستن اقلام غیرقابل شستشو (مانند عروسک ها) در یک کیسه پلاستیکی به مدت 1 ماه
جمع بندی موارد کلیدی
تمام انواع شپش انسانی (شپش سر، شپش بدن و شپش شرمگاهی) برای زنده ماندن نیاز به مکیدن خون دارند. هر شپش در شبانه روز چندین مرتبه خون می مکد و برای این کار با گزیدن به پوست میزبان نفوذ می کند. این کار منجر به تحریک پوستی و خارش می گردد.
شپش ها به ندرت کشنده هستند اما گاهی می توانند منجر به عفونت ثانویه شوند. اگر شما یا فرزندتان مبتلا یا مشکوک به داشتن شپش هستید حتما باید برای اقدامات درمانی به یک پزشک یا مراقب درمانی مراجعه نمایید.
خرید شامپوی شپش کش - کلیک کنید